اسید سیتریک

اسید سیتریک یک اسید ضعیف آلی است با فرمول شیمیایی C₆H₈O₇ که در دو گرید صنعتی و خوراکی مورد استفاده قرار می گیرد و می توان آن را در بسیاری از مواد غذایی مانند انواع میوه ها و سبزیجات یافت. اسید سیتریک خشک و آبدار از نمونه های معروف این ماده اند. مزه ای ترش و خاص دارد و به دلیل اسیدی بودن می تواند از رشد باکتری ها جلوگیری نماید به همین دلیل در صنایع غذایی از آن به عنوان نگهدارنده استفاده می شود.

خواص فیریکی و شیمیایی:

محصول فوق به خاطر عطر و مزه ی ترشی که دارد در صنایع غذایی گوناگون مورد استفاده قرار می گیرد همچنین به عنوان یک بافر عمل کرده و توانایی بالایی در حفظ کیفیت و نگهداری غذا ها از خود نشان می دهد.

در جدول زیر برخی از خواص شیمیایی و فیزیکی مهم این ماده آورده شده اند:

فرمول شیمیایی	C₆H₈O₇
جرم مولکولی	192.027 g/mol
دمای جوش	تجزیه می شود
نقطه ذوب	153 °C
حلالیت در آب	59g/100ml at 20 °C

افزودن به علاقه مندی ها

توضیحات
محصولات بیشتر

توضیحات

تفاوت بین اسید سیتریک خشک و آبدار

فرم آبدار در ساختار بلوری خود به ازای هر مولکول C₆H₈O₇یک مولکول آب نیز دارد که فرمول آن به صورت C₆H₈O₇.H2O است و به آن مونوهیدرات گفته می شود. . اما فرم خشک در ساختار بلوری خود آب نداشته و فرمول آن به صورت C₆H₈O₇است که به آن آنهیدروز می گویند.

تهیه اسید سیتریک:

با وجود آن که می توان این محصول را در گرید خوراکی در غلظت های بالا در بسیاری از مرکبات یافت, اما استحصال آن در مقیاس تجاری و صنعتی به صرفه نیست. به علاوه در حال حاضر حجم تقاضایی که برای این ماده وجود دارد، بسیار دور از میزانی است که می توان از مرکبات بدست آورد. توانایی تولید محصول فوق از تخمیر گیاهان به عنوان یک محصول جانبی این متابولیسم برای اولین بار در سال 1917 توسط یک شیمی دان آمریکایی به نام James Currie کشف شد. روش رایج تولید این محصول، کشت دادن کپکی با نام «اسپرژیل» روی شکر است. فرآیند جداسازی و ته نشینی سبب می شود کلسیم سیترات به دست آید. مطابق واکنش زیر، از واکنش کلسیم سیترات با آب، اسید سیتریک به همراه کلسیم هیدروکسید تولید می شود: Ca₃(C₆H₅O₇)₂ + 6H₂O ——->3Ca (OH)₂ + 2C₆H₈O₇

واکنش ها:

واکنش با بیکربنات سدیم: که در حضور آب صورت می گیرد و در نتیجه آن سیترات سدیم و دی اکسید کربن تولید می شود. با توجه به آن، می توان گفت اسید سیتریک یک ماده اولیه موثر برای تولید دی اکسید کربن است. C6H8O7 + 3 NaHCO3– → 3 Na+ + C6H5O73- + 3 CO2 خنثی شدن با هیدروکسید سدیم: این واکنش از نوع تعادلی خنثی شدن اسید-باز بوده و محصول آن نمک سدیم سیترات و آب است. همچنین سه مرحله ای بوده که در هر مرحله آن یک گروه سیترات با یک اتم سدیم جایگزین می شود. C6H8O7 + NaOH → C6H7O7Na + H2O C6H7O7Na + NaOH → C6H6O7Na2 + H2O C6H6O7Na2 + NaOH → C6H5O7Na3 + H2O

کاربرد های اسید سیتریک:

همانطور که گفته شد بسته به گرید مورد استفاده از این محصول در صنایع مختلفی کاربرد دارد که در ادامه به مهمترین آنها اشاره خواهیم نمود:

استفاده در نگهدارنده ها:

از آنجا که جوهر لیمو یکی از اسیدهای خوراکی قوی است، غالب استفاده از آن به عنوان طعم دهنده و نگهدارنده مواد غذایی و نوشیدنی ها ، به ویژه نوشابه و آب نبات است. نمک های سیترات فلزات مختلف برای رساندن مواد معدنی به شکل بیولوژیکی موجود در بسیاری از مکمل های غذایی استفاده می شوند. در هر صد گرم از این اسید 247 کیلوکالری انرژی وجود دارد. این ماده را به عنوان امولسیون کننده به بستنی اضافه می کنند.

برخی اوقات این اسید به عنوان یک مکمل غذایی مورد استفاده قرار می گیرد. برخی از مواد مانند ویتامین ها برای جذب شدن به محیط اسیدی نیاز دارند، از این رو اسید مذکور می تواند بسیار مفید واقع شود. از دیگر مزیت های آن را می توان امکان تولید به شکل پودری دانست که این موضوع سبب سهولت استفاده در غذاهای خشک می گردد citric acid هم چنین برای ایجاد یک محیط اسیدی و تسهیل در فرایند تولید پنیر استفاده می کنند. مضرات اسید سیتریک خوراکی چیست؟ بر اساس مطالعاتی که در این زمینه صورت گرفته است نشانه ای از ایجاد عوارض در مصرف طولانی مدت این ترکیب مشاهده نشده است. در یک گزارش چهار نفر پس از مصرف غذاهای حاوی این اسید دچار درد مفاصل همراه با تورم و سفتی، درد عضلانی ، درد معده و تنگی نفس شده اند. با این حال این افراد نسبت به اشکال طبیعی که در لیمو وجود دارد حساسیتی نشان نداده اند. با وجود اینکه محققان تاکید کردند که نمی توان ثابت کرد این محصول را سبب بروز آلرژی دانست.

کاربرد در کشاورزی

این اسید را کشاورزان برای تنظیم نمودن اسیدیته خاک به کار می برند. در مناطقی که خاک قلیایی است و یا برای کشت یک محصول خاص خاک باید اسیدی باشد، می توان از ترکیباتی مانند اسید سیتریک برای تنظیم نمودن Ph محیط کشت استفاده کرد. البته در صورت استفاده نادرست می تواند به گیاه آسیب بزند و حتما قبل از استفاده باید با یک متخصص مشاوره نمود.